Als een klant een klok ter reparatie aanbiedt, zijn gevleugelde opmerkingen: ”Kunt u de klok even nakijken? Hij heeft het altijd gedaan, dus kan het niet veel zijn" of: ”Ik heb de veer te strak opgewonden en hij is nog nooit nagekeken, misschien moet de klok worden schoongemaakt!”
Laat ik vooropstellen: een klok schoonmaken is niet hetzelfde als een klok repareren. Een klok stopt een keer met lopen en slaan. Stof, roest, opgedroogde olie, vuil en slijtage zijn de oorzaken. Op de foto is dat goed te zien.
Het is niet verstandig om zelf de klok te smeren. Ik ben in de loop der jaren al van alles tegengekomen. Van slaolie, RW40 tot siliconenspray. Een uurwerk dat in elkaar zit, kun je nooit goed schoonmaken. Olie geven in het uurwerk is een nauwkeurig klusje. Alleen olie waar het hoort en waar het zin heeft.
Op de foto hieronder: olie en vet zit op de platines en op de tanden van de raderen, daar hoort het niet!
Door achterstallig onderhoud vermengt de olie zich met vuil en stof. Door het ronddraaien van de assen in de tapgaatjes gaat het vuil werken als schuurpapier. Er ontstaat een soort ”schroefdraad” op de tap. Uiteraard zit de slijtage ook in de tapgaten.
Bij oudere klokken is de kracht uit de veren. Dan moet de klok vaker dan één keer per week worden opgewonden. Om een klok goed te reinigen, moet deze helemaal gedemonteerd worden, ook de veren uit de tonnen! Bij klokken met gewichtaandrijving moeten de sporen van de assen worden gehaald. Daarna wordt het uurwerk ultrasonisch gereinigd.
Na het schoonmaken ga ik tappen polijsten en verbussen. Zelf geef ik er de voorkeur aan om alle tapgaten te verbussen. De minder uitgesleten tapgaten zijn anders over één of twee jaar aan de beurt. Het is echt niet veel extra werk. Om de kosten hoef je het niet te laten, het uurwerk ligt al uit elkaar.
Na het repareren wordt de klok nogmaals gereinigd en mechanisch gepolijst. Het uurwerk lijkt weer als nieuw en verkeert in topconditie.
